શું મકાઈ સ્મટથી પ્રભાવિત છે? સમયસર ઓળખ, વહેલી નિવારણ અને સારવાર રોગચાળાને અસરકારક રીતે ટાળી શકે છે

મકાઈના ઝાડ પર શ્યામ મકાઈ વાસ્તવમાં એક રોગ છે, જે સામાન્ય રીતે કોર્ન સ્મટ તરીકે ઓળખાય છે, જેને સ્મટ પણ કહેવાય છે, જેને સામાન્ય રીતે ગ્રે બેગ અને બ્લેક મોલ્ડ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. Ustilago એ મકાઈના મહત્વના રોગો પૈકી એક છે, જે મકાઈની ઉપજ અને ગુણવત્તા પર મોટી અસર કરે છે. ઉપજમાં ઘટાડો થવાનો સમયગાળો, રોગના કદ અને રોગના સ્થાનના આધારે બદલાય છે.

  

કોર્ન સ્મટના મુખ્ય લક્ષણો

કોર્ન સ્મટ વૃદ્ધિની સમગ્ર પ્રક્રિયા દરમિયાન થઈ શકે છે, પરંતુ રોપાના તબક્કામાં તે ઓછું સામાન્ય છે અને ચાસણી પછી ઝડપથી વધે છે. આ રોગ ત્યારે થાય છે જ્યારે મકાઈના રોપામાં 4-5 સાચા પાંદડા હોય છે. રોગગ્રસ્ત રોપાઓની દાંડી અને પાંદડા વાંકી, વિકૃત અને ટૂંકા થઈ જશે. જમીનની નજીક દાંડીના પાયા પર નાની ગાંઠો દેખાશે. જ્યારે મકાઈ એક ફૂટ ઉંચી થાય ત્યારે લક્ષણો દેખાશે. તે વધુ સ્પષ્ટ છે કે આ પછી, પાંદડા, દાંડી, ફૂગ, કાન અને એક્સેલરી કળીઓ એક પછી એક ચેપ લાગશે અને ગાંઠો દેખાશે. ગાંઠો કદમાં અલગ-અલગ હોય છે, જેમાં ઇંડા જેટલા નાનાથી લઈને મુઠ્ઠી જેટલા મોટા હોય છે. ગાંઠો શરૂઆતમાં ચાંદીના સફેદ, ચળકતા અને રસદાર દેખાય છે. જ્યારે પરિપક્વ થાય છે, ત્યારે બાહ્ય પટલ ફાટી જાય છે અને મોટા પ્રમાણમાં કાળો પાવડર બહાર કાઢે છે. મકાઈની દાંડી પર, એક અથવા વધુ ગાંઠો હોઈ શકે છે. પીપળાને બહાર ખેંચી લીધા પછી, કેટલાક પુષ્પોને ચેપ લાગે છે અને ફોલ્લો જેવી અથવા શિંગડા આકારની ગાંઠો વિકસે છે. ઘણીવાર અનેક ગાંઠો એક ખૂંટામાં ભેગા થાય છે. એક ટેસલમાં ગાંઠો હોઈ શકે છે.

કોર્ન સ્મટની ઘટનાની પેટર્ન

પેથોજેનિક બેક્ટેરિયા જમીન, ખાતર અથવા રોગગ્રસ્ત છોડના અવશેષોમાં વધુ શિયાળો કરી શકે છે અને બીજા વર્ષમાં ચેપનો પ્રારંભિક સ્ત્રોત છે. બીજને વળગી રહેલ ક્લેમીડોસ્પોર્સ સ્મટના લાંબા-અંતરના ફેલાવામાં ચોક્કસ ભૂમિકા ભજવે છે. પેથોજેન મકાઈના છોડ પર આક્રમણ કરે તે પછી, માયસેલિયમ પેરેન્ચાઈમા કોષની પેશીઓની અંદર ઝડપથી વૃદ્ધિ પામશે અને ઓક્સિન જેવો પદાર્થ ઉત્પન્ન કરશે જે મકાઈના છોડમાં કોષોને ઉત્તેજિત કરે છે, જેના કારણે તેઓ વિસ્તરણ અને પ્રજનન કરે છે અને અંતે ગાંઠો બનાવે છે. જ્યારે ગાંઠ ફાટી જાય છે, ત્યારે મોટી સંખ્યામાં ટેલિઓસ્પોર્સ છોડવામાં આવશે, જેના કારણે ફરીથી ચેપ થાય છે.

કોર્ન સ્મટના નિવારણ અને નિયંત્રણના પગલાં
(1) બીજની માવજત: 50% કાર્બેન્ડાઝીમ વેટેબલ પાવડરનો ઉપયોગ બીજના વજનના 0.5% પર બીજ ડ્રેસિંગ સારવાર માટે કરી શકાય છે.
(2) રોગના સ્ત્રોતને દૂર કરો: જો રોગ મળી આવે, તો આપણે તેને શક્ય તેટલી વહેલી તકે કાપી નાખવો જોઈએ અને તેને ઊંડે સુધી દાટી દેવો અથવા તેને બાળી નાખવો જોઈએ. મકાઈની લણણી પછી, જમીનમાં વધુ પડતા શિયાળુ બેક્ટેરિયાના સ્ત્રોતને ઘટાડવા માટે ખેતરમાં બાકીના છોડના ખરી પડેલા પાંદડા સંપૂર્ણપણે દૂર કરવા જોઈએ. ગંભીર રોગવાળા ખેતરો માટે, સતત પાક લેવાનું ટાળો.
(3) ખેતી વ્યવસ્થાપનને મજબૂત બનાવો: સૌ પ્રથમ, વાજબી નજીક વાવેતર એ મુખ્ય માપ છે જે લઈ શકાય છે. મકાઈનું યોગ્ય અને વાજબી નજીકથી વાવેતર કરવાથી માત્ર ઉપજમાં વધારો થતો નથી, પરંતુ મકાઈના સ્મટની ઘટનાને અસરકારક રીતે અટકાવી શકાય છે. વધુમાં, પાણી અને ખાતર બંનેનો યોગ્ય માત્રામાં ઉપયોગ કરવો જોઈએ. મકાઈના સ્મટને નિયંત્રિત કરવું ખૂબ સરળ રહેશે નહીં.
(4) છંટકાવ નિવારણ: મકાઈના ઉદભવથી લઈને મથાળા સુધીના સમયગાળા દરમિયાન, આપણે નીંદણ અને જંતુઓ જેમ કે બોલવોર્મ, થ્રીપ્સ, કોર્ન બોરર અને કપાસના બોલવોર્મનું નિયંત્રણ કરવું જોઈએ. તે જ સમયે, કાર્બેન્ડાઝીમ અને ટેબુકોનાઝોલ જેવા ફૂગનાશકોનો છંટકાવ કરી શકાય છે. સ્મટ સામે યોગ્ય સાવચેતી રાખો.
(5) દવાનો છંટકાવ: એકવાર રોગ ખેતરમાં જોવા મળે, સમયસર દૂર કરવાના આધારે, રોગના ફેલાવાને રોકવા અને નિયંત્રણ કરવા માટે ટેબુકોનાઝોલ જેવા ફૂગનાશકનો સમયસર છંટકાવ કરવો.